PTKA koroner kalp hastalığının tanısında ve tedavisinde çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. 1977'de Grüntzig tarafından kullanıma sokulan PTKA, giderek gerek indikasyon, gerekse yapılma sayısı olarak hızla artıp gelişmiştir. Bu artışta teknik, kullanılan malzeme, görüntülemedeki ilerleme ve indikasyon kriterlerindeki genişleme etkili olmuştur (55). Bu arada değişik tipteki lezyonlarda değişik metodların (Rotablatör, laser ve stent gibi) gelişmesi PTKA'nın önemini daha arttırmıştır. Özellikle stent uygulaması, PTKA'nın en önemli dezavantajlarını (acil baypas operasyonu gereği, miyokard infarktüsü ve restenoz gelişimi) azaltmıştır. Bununla birlikte semptomatik koroner kalp hastalıklarının ancak %50'si PTKA'ya uygundur ve bunların %60'ında işlem başarılı olup, restenoz da gelişmemektedir (63).

Bugün PTKA'nın uygulandığı stabil angina vakalarında işlemdeki başarı %95 oranında sağlanmaktadır. Mortalite tek damarda %0.2'den az, çok damar lezyonlarında ise %0.5 düzeyindedir. Stent uygulamalarının başlamasından sonra acil baypas cerrahisi tek damarda %1'den az, Mİ gelişme oranı da gene %1'den azdır (64). PTKA'nın cerrahiye üstünlüğü hastanede kalış süresinin azalmış olması iken, en önemli dezavantajı restenoz olup bu hâlâ %30-40 oranında görülmektedir. Restenoz semptomların nüksetmesiyle tanınabileceği gibi, tamamen sessiz gelişip ancak sistematik yapılan bir anjiyografide yakalanabilir. Bunda arterin kronik recoil'i (remodelling) ile neo-intimal proliferasyonu etkili olmaktadır. Yeniden biçimlenmenin önlenmesinde stentlerin, neo-intimal proliferasyonun önlenmesinde ise trombosit Gp IIb/IIIa reseptör blokerlerinin etkili olduğu görülmektedir.

Stabil anginalı hastalarda, miyokard infarktüsü ya da ölüm riski açısından, PTKA'nin tıbbi tedaviye üstün olduğuna ilişkin ikna edici kanıt henüz yoktur. Girişim yapılması bu nedenle, anginada beklenebilecek yarara dayanarak kararlaştırılır.

Bu konuda yapılmış en önemli çalışma Veterans Administration Comparison of Angioplasty with Medical Therapy (ACME)'dir (65). Bu randomize çalışmada stabil angina pektorisli ve tek damar hastalığı olan 212 hasta, tıbbi tedavi ve PTKA yapılmak üzere ikiye ayrılmış ve 6 ay takip edilmiştir. PTKA yapılan grupta anginanın geçmesi (%64'e karşılık %48) ve egzersiz toleransındaki artış tıbbi tedaviye göre üstün görülmüştür, ancak yeniden PTKA ve koroner baypas operasyonu bu hastaların %15'inde gerekli olmuştur. Bu çalışmanın ikinci kısmında iki damar hastalığında karşılaştırma yapılmıştır (66). İki damar hastalarında randomize biçimde tıbbi tedavi ile PTKA sonuçlarını karşılaştırmalı inceleyen bu çalışmada 101 erkek hastada her iki tedavi yöntemi sonucunda benzer iyileşme görülmüştür.

Proksimal sol ön inen arter darlığının tıbbi tedavi, anjiyoplasti ya da baypas cerrahisi ile tedavisinin prospektif karşılaştırmasında (Brezilya'da yapılan MASS Çalışmasında), her grupta 70'i aşkın vak'anın orta vadeli izlenmesinde kardiyovasküler olaydan uzak kalma olasılığı bakımından cerrahi yöntemin en iyi sonuç verdiği bildirilmiştir (67). Tıbbi yöntemden anjiyoplastiye göre - anlamlı olmasa da - daha iyi sonuç alındığı (%83'e karşı %76) görüldü. Tek ölüm vak'asına anjiyoplasti grubunda rastlandı. RITA II çalışmasında da yaşam süresi bakımından tıbbi ve invazif tedavi arasında fark yoktu (68).

Duke Üniversitesi bilgi bankasının verilerine göre, tek damar hastalığında 5 yıllık yaşam süresi PTKA ile %95, tıbbi tedavi ile %94, iki damar hastalığında PTKA ile %91, tıbbi tedavi ile %86; üç damar hastalığında PTKA ile %81 tıbbi tedavi ile %72'dir (42). Ama kayıt verileri randomize hastalara dayanmadığı için yeterince aydınlatıcı değildir.

AMI geçiren yaşlıca Amerika ve Kanadalı popülasyona-dayalı kohortlarda invazif girişim ve cerrahi sıklığının karşılaştırılmasında, Amerikalılar Kanadalılara kıyasla 5 kat daha sık koroner anjiyografiye ve 8 kat daha sık koroner anjiyoplasti ya da baypas cerrahisine tabi tutulmaktaydı. Kalp girişimlerinin kullanılışındaki bu muazzam farka rağmen, 1-yıllık mortalite her iki ülkede %34 ile aynıydı. Anlaşılmaktadır ki, kardiyak girişimlerin belirgin biçimde fazla kullanılması, yaşlıca hastaların MI'den sonraki sağkalımlarını düzeltmemekteydi (69).

PTKA sonrası anginanın tekrarı sıktır. 1-3 yıl içerisinde %20'sinde koroner baypas cerrahisi, 3 yıl içinde de %40'ında PTKA tekrarı gerekmektedir.

Sonuç olarak sağkalımı uzattığı ve Mİ'yi önlediği gösterilememiş olan PTKA tıpsal tedavi ile kontrol altına alınamayan angina ve iskemi varlığında uygulanmalıdır.

Koroner arterler içine yerleştirilen stentler, genellikle paslanmaz çelik, tantalum veya nitinol gibi maddelerden yapılan, trombojenik etkinin azaltılması için üzerleri polimer kaplı protezlerdir. Koroner arter içinde kendiliğinden açılarak yerleşen veya bir balon aracılığı ile yerleştirilen, esas olarak spiral tel veya kafesli tel örgüsü şeklinde değişik tipleri mevcuttur. İlk uygulanmaya başlandığı yıllarda, öğrenme eğrisinin başında olunması sebebi ile yüksek oranda görülen işleme ait sorunların, yıllar geçtikçe gerek tecrübenin artması, gerekse teknolojik ilerlemeler ile çok azaldığı bir gerçektir. Mükemmel olarak nitelendirilebilecek başarılı erken sonuçlara rağmen, stent sonrası restenoz bu alanda da en önemli sorundur Stent uygulamasında işlem başarısını arttırmaya, dolayısiyle stent restenozunu azaltmaya yönelik çalışmalar, restenozun patogenezine yönelik araştırmalar, restenozu azaltabilmek amacı ile yeni stent modelleri (heparin ve fosforilkolin kaplı stentler), stent uygulaması sırasında veya sonrasında lokal radyoterapinin etkileri araştırılmaktadır.

PTKA'dan sonra, yaklaşık %4-12 oranında akut tıkanma gelişme beklentisi vardır. Bu durumlarda, stent uygulamasının kurtarıcı yararlı etkisini gösteren, değişik model stentlerle yapılmış bir çok çalışma mevcuttur. Yüz hastalık STENT-BY çalışmasında (70), akut oklüzyon ve oklüzyon tehlikesi gösteren hastalarda acil stent ve konservatif tedavi (uzun balon şişirme) karşılaştırıldığında 6 aylık takipte ölüm, AMİ, CABG ve hedef damar revaskülarizasyonu, stent ve balon grubunda sırası ile %2 ve 2, %8 ve 16, %0 ve 4, %23 ve 64 olarak bulunmuş, akut stabilizasyon stent ile %93, balon ile %77 hastada sağlanabilmiştir. Yeni antitrombotik ilaçlarla, kurtarıcı (bail-out) stent yerleştirme sonrası tromboz oluşumu eskisinden çok azalmış bulunmaktadır. Bu endikasyon ile yapılan stent yerleştirmelerinden sonra, akut tıkanmanın engellendiğini, akımın normale getirildiğini ve hastanın gerçekten "kurtarıldığını" söylemek mümkündür.

g- Bifürkasyon lezyonlarında stent: Bu grup lezyonlarda da genel olarak işlem başarı oranı düşük, restenoz yüksektir. Stent ile yapılan çalışmalar az sayıda olup sonuçlar tatminkar değildir.

h- Safen venler ve greftlerde stent: Dejenere olmamış ven greftlerde alınan erken sonuçlara göre, koroner arter baypas cerrahisi (KABC) gereksinimi bakımından, stent uygulama sonuçları PTKA'dan daha iyidir (77). Restenoz oranı da stentlerle daha düşük bulunmakta (%17-35), fakat uzun süreli olaysız seyir PTKA ve stent grubunda çok farklı bulunmamaktadır (%55). Tüm yöntemlerde, yüksek oranda distal embolizasyon beklentisi vardır; yine de yalnız başına veya diğer yöntemlere ek olarak stent uygulaması bilinen yöntemlerin en iyisidir.